IPO là gì?

Home » Từ điển

11/12/2019

Với sự phát triển mạnh mẽ của thị trường chứng khoán như bây giờ chắc hẳn bạn phải biết đến “IPO là gì”. Bởi lẽ đây không chỉ là một thuật ngữ thông dụng mà còn rất có ích cho bạn đấy. Đặc biệt nếu như bạn là một người đã và đang có ý định đầu tư vào cổ phiếu. Hãy cùng tìm hiểu IPO là gì và những thông tin liên quan đến nó nhé.

Mục lục1.IPO là gì?2.Điều kiện để thực hiện IPO tại Việt Nam3.Điều kiện để thực hiện IPO tại Mỹ4.Ưu điểm IPO5.Nhược điểm IPO6.Danh sách 10 IPO lớn nhất trên thế giới7.Phân biệt giữa IPO và ICO8.Rủi ro khi thực hiện IPO9.Có nên mua cố phiếu IPO không?10.Tham khảo

IPO là gì?

IPO hay có thể hiểu theo nghĩa tiếng anh là Initial Public Offering. Cụm từ này có nghĩa là phát hành lần đầu ra công chúng. Giải thích một cách cặn kẽ hơn thì IPO là hoạt động niêm yết cổ phiếu hay phát hành cổ phiếu ra thị trường mở lần đầu. Điều này giúp cho doanh nghiệp có thể huy động thêm vốn cho những hoạt động kinh doanh của mình.

Có những cách huy động vố của doanh nghiệp như phát hành cổ phần hoặc nợ bằng cách bán cổ phiếu Công ty trên sàn chứng khoán.Đặc biệt hơn là chỉ có lần phát hành cổ phiếu đầu tiên của doanh nghiệp mới được gọi là IPO. Vậy để hiểu rõ hơn về IPO thì đầu tiên chúng tan phải tìm hiểu về mối quan hệ giữa 2 loại hình Công ty chính hiện nay và IPO. 2 loại hình Công ty chính đó là Công ty đại chúng và Công ty tư nhân.

[irp]

Công ty tư nhân

Công ty tư nhân là loại hình Công ty không có hoặc chỉ có ít cổ đông. Công ty này thường không lộ quá nhiều về cấu thành vốn, cổ phần của các cổ đông trong Công ty và chỉ có 1 chủ sở hữu. Bởi những đặc điểm như vậy nên hiện này những Công ty tư nhân thường đều là các doanh nghiệp có nguồn vốn thấp, các doanh nghiệp nhỏ và phạm vi kinh doanh nhỏ hẹp.

Theo luật pháp nước ta hiện nay, khi một cá nhân có đủ tiền để điều hành một hoạt động kinh doanh nào đó thì người đó có quyền nộp đơn xin giấy phép kinh doanh. Từ đó có thể thành lập Công ty và thực hiện những báo cáo thường niên cũng như nộp thuế định kì cho Nhà nước ta.

Nếu muốn sở hữu một lượng Cổ phần của loại hình Công ty này bạn có thể tiếp cận. liên hệ với người chủ sở hữu. Hình thức là góp vốn thông qua mục đích hỗ trợ đầu tư.

[irp]

Công ty đại chúng

Bạn nên biết những doanh nghiệp có ít nhất một phần vốn đã bán cho công chúng qua những cuộc giao dịch trên thị trường chứng khoán là những Công ty đại chúng. Nếu như Công ty tư nhân có số cổ đông hạn chế hay thậm chí không có thì Công ty đại chúng lại trao một số lượng lớn cổ phần cho cổ đông.

Bởi vì vậy nên các Công ty đại chúng có nguồn lực mạnh mẽ hơn so với các Công ty tư nhân. Đối với các Công ty đại chúng thì có phạm vi kinh doanh rộng, có giá trị vốn rất lớn và xây dựng rất nhiều nguyên tắc, quy định nghiêm ngặt trong việc phân chia lợi nhuận.

Chính vì thế các Công ty đại chúng đều có một Ban quản trị. Ban quản trị này sẽ đưa ra những kiến nghị thay đổi, thúc đẩy Công ty và những quyết định, theo dõi báo cáo thông tin tài chính thường xuyên.

Và những Công ty đại chúng này sẽ bắt đầu đưa cổ phiếu lên trên sàn giao dịnh sau khi đưa vào hình thức cổ phần hóa. Việc công bố cổ phiếu rộng rãi trên thị trường mở như một loại hàng hóa phổ biến khiến ai cũng có khả năng đầu tư vào Công ty tùy vào lượng cổ phiếu họ mua vào.

Tuy nhiên những Công ty này không hoàn toàn tự do mua bán cổ phần, cổ phiếu mà nó còn phải thông qua Ủy Ban Chứng khóa và Sàn Giao dịch.

[irp]

Điều kiện để thực hiện IPO tại Việt Nam

Để đưa Cổ phiếu của một Công ty lên thị trường không phải là một vấn đề đơn giản chút nào. Có những điều bắt buộc mà Công ty phải đáp ứng được như sau: Đảm bảo nguồn vốn ổn định, có kế hoạch chiến lược phát triển cụ thể và có danh tiếng, uy tín trên thị trường.

Cụ thể những điều kiện cần để thực hiện IPO tại Việt Nam là:

• Tại thời điểm bắt đầu đăng ký có mức vốn điều lệ từ 10 tỷ trở lên.
• Công ty phải hoạt động sao cho có lợi nhuận, không được thua lỗ trước khi đăng ký cổ phiếu.

Tuy nhiên đối với một vài Công ty đặc biệt thì lại có những yêu cầu riêng như sau:

• Đối với doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước nếu muốn chuyển đổi thành Công ty Cổ phần kết hợp thì cần thực hiện các bước đăng ký và chuyển đổi loại hình công ty thành công ty cổ phần theo pháp luật Nhà nước trước khi chào bán cổ phiếu.
• Đối với Công ty xây dựng (cơ sở hạ tầng): Công ty phải làm chủ ít nhất một dự án phát triển kinh tế – xã hội thuộc bộ, ngành hay một công trình. Sự cam kết chịu trách nhiệm với phương án phát hành cổ phiếu hay sử dụng vốn của hội đồng quản trị. Có được sự bảo lãnh bởi các tổ chức chứng khoán, tài chính lớn. Ngân hàng có thể kiểm soát các đợt sử dụng vốn hay các đợt bán cổ phiếu.
• Đối với Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài: Doanh nghiệp đã có đăng ký chuyển đổi thành công ty cổ phần. Cần thông báo đến công chúng thời gian chào bán cổ phiếu ra thị trường. Lập các hồ sơ chào bán cổ phiếu thông qua các công ty chứng khoán. Các kế hoạch xây dựng hay sử dụng vốn được Hội đồng quản trị kiểm duyệt.
• Đối với những Công ty có vồn nước ngoài nhưng đã chuyển đổi thành cổ phần thì có thể lập hồ sơ chào bán cổ phiếu ngay.

Ngoài ra bạn cũng nên biết những thủ tục cần thiết để thực hiện phát hành cổ phiếu. Các giấy tờ mà các Công ty, doanh nghiệp cần thực hiện hồ sơ xin đăng ký phát hành cổ phiếu cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phê duyệt như sau:

• Có bản sao công chứng giấy phép thành lập công ty.
• Có bản sâo công chứng đăng kí kinh doanh.
• Điều lệ của công ty.
• Việc thông báo chính thức của đại hội cổ đông về việc phát hành cổ phiếu.
• Có bản báo cáo chi tiết tài chính và tình hình hoạt động kinh doanh trong vòng 2 năm trở lại của Công ty.

Điều kiện để thực hiện IPO tại Mỹ

Bạn nên biết tại Mỹ có ba sàn giao dịch chứng khoán lớn đó là: New York Stock Exchange (NYSE), National Association of Securities Dealers Automated Quotation System (Nasdaq) và American Stock Exchange (AMEX).

Vào tháng 5 năm 2017 Công ty cổ phần VNG đã ký kết Biên bản ghi nhớ với Sở Giao dịch Chứng khoán NASDAQ. Dư luận rất quan tâm đến sự kiện VNG tiến hành IPO và niêm yết cổ phiếu tại sàn NASDAQ.

Trước đó một doanh nghiệp Việt Nam cũng lên sàn NASDAQ chính là Cavico – công ty tư nhân hoạt động trong lĩnh vực đầu tư và xây dựng. Thông qua hình thức sáp nhật với một công ty đã niêm yết của Mỹ thì Cavico đã thành công niêm yết trên sàn NASDAQ vào năm 2009.

Tuy vậy việc niêm yết của Công ty này chỉ kéo dài được 2 năm với lý do bị NASDAQ đưa ra là chậm nộp báo cáo tài chính theo quy định. Tại phiên giao dịch cuối cùng của mình cổ phiếu của Cavico đã tụt mất 35% xuống và chỉ còn 48 cent/cổ phiếu.

Để có thể thực hiện được IPO trên sàn giao dịch nước ngoài như là sàn NASDAQ của Mỹ thì có những điều kiện chung mà Công ty cần phải có như sau:

• Số cổ phiếu tối thiểu mà Công ty phải có để được giao dịch công khai khi bắt đầu niêm yết là 1.250.000. Trong đó phải bao gồm cổ phiếu được nắm giữ bởi người lãnh đạo cao cấp, giám đốc hoặc người chủ hưởng lợi mà nắm giữ hơn 10% cổ phần công ty.
• Mức giá chào bán tính tại thời điểm niêm yết của cổ phiếu là 4 USD.Tuy nhiên nếu công ty đáp ứng ở các yêu cầu khác thì mức giá đóng cửa thay thế ở mức 3 USD/ cổ phiếu hoặc 2 USD/ cổ phiếu.
• Cần phải có 3 nhà tạo lập thị trường như tổ chức, cá nhân đứng ra giao dịch trở lên cho cổ phiếu. Đây là những cá nhân, tổ chức đứng ra tự giao dịch một hay một số loại công cụ hàng hóa, tài chính.

Không những vậy còn có những điều kiện về thu nhập, dòng tiền, doanh thu, tài sản và vốn chủ sở hữu mà Công ty đó cần đáp ứng 1 trong số đó.

• Thu nhập: Phải có lợi nhuận trước thuế ít nhất là 11 triệu USD trong 3 năm liền kề trước đó, ít nhất là 2,2 triệu USD trong hai năm trước và không có năm nào trong 3 năm trước bị lỗ ròng.
• Dòng tiền: Trong 3 năm tài chính gần nhất thì công ty phải có dòng tiền tối thiểu là 27,5 triệu USD và không có dòng tiền âm trong bất kỳ 3 năm trên. Ngoài ra trong 12 tháng trước thì vốn hóa thị trường trung bình của công ty phải đạt được ít nhất 550 triệu USD và trong năm tài chính trước đó phải có doanh thu đạt tối thiểu 110 triệu USD.
• Doanh thu: Nếu vốn hóa thị trường trung bình của công ty trong 12 tháng qua đạt ít nhất 850 triệu USD và doanh thu trong năm tài chính trước đó đạt được ít nhất 90 triệu USD thì các công ty không cần đáp ứng yêu cầu về dòng tiền.
• Tài sản & Vốn chủ sở hữu: Nếu tổng tài sản của công ty đạt ít nhất 80 triệu USD và vốn chủ sở hữu của cổ đông chiếm ít nhất 55 triệu USD thì các công ty có thể không cần xem xét các yêu cầu về dòng tiền và doanh thu, ngay cả giảm yêu cầu về vốn hóa thị trường xuống dưới 160 triệu USD cũng thế.

Ưu điểm IPO

Mặc dù mục tiêu chính của IPO là để huy động vốn giúp công ty phát triển và mở rộng tốt hơn. Ngoài ra còn có những lợi ích khác mà IPO đem lại như sau:

• Giúp mở rộng và đa dạng hóa chủ sở hữu.
• Với chi phí vốn thấp hơn nhưng lại cho phép doanh nghiệp tiếp cận vốn nhanh và nhiều hơn.
• Tăng tính thanh khoản của doanh nghiệp.
• Giúp công ty tăng sự hiện diện, uy tín và hình ảnh. Giúp tăng doanh thu và lợi nhuận của công ty.
• Đối với một công ty đại chúng thì hoạt động M&A có thể dễ dàng hơn.

Nhược điểm IPO

Bên cạnh ưu điểm thì ta không thể không xét đến những mặt bất lợi mà IPO đem lại như sau:

• Công ty buộc phải tiết lộ thông tin kế toán, tài chính, thuế và thông tin kinh doanh khác cho đối thủ.
• Nếu như thị trường không chấp nhận giá IPO thì giá cổ phiếu có thể thấp hơn ngay sau khi được chào bán.
• Những chi phí về pháp lý, kế toán và marketing sẽ tăng lên đáng kể.
• Đối với nhà sáng lập sẽ mất quyền kiểm soát công ty vào những cổ đông mới, những người có quyền biểu quyết và kiểm soát công ty thông qua các quyết định của HĐQT.

Danh sách 10 IPO lớn nhất trên thế giới

• Tập đoàn Alibaba (trụ sở tại Trung Quốc) : Đây là một công ty thương mại điện tử đã IPO lên sàn chứng khoán NYSE với con số khổng lồ 21,8 tỉ USD vào tháng 9 năm 2014.
• Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc: AgBank là công ty IPO được xếp hạng lớn thứ hai. Vào tháng 7 năm 2010 AgBank đã IPO và thu về 19,2 tỉ USD.
• Ngân hàng Công thương Trung Quốc: ICBC vào tháng 10 năm 2016 đã được niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thượng Hải và Sở Giao dịch Chứng khoán Hồng Kông và thu về tổng cộng gần 19,1 tỉ USD.
• General Motors: GM vào tháng 11 năm 2010 đã niêm yết trên sàn NYSE và huy động được 20,1 tỉ USD vào đợt IPO đầu tiên.
• NTT DOCOMO: Là một công ty viễn thông có trụ sở tại Tokyo vào tháng 10 năm 1998 đã chào bán cổ phiếu lần đầu và huy động được dưới 18,4 tỷ USD.
• Visa Inc: Là một công ty cung cấp thẻ ghi nợ và thẻ tín dụng vào tháng 3 năm 2008 đã tham gia IPO trên sàn NYSE và huy động được khoảng 17,9 tỉ USD.
• AIA (có trụ sở tại Hồng Kông) : Là công ty đầu tư và bảo hiểm vào ngày 21 tháng 10 năm 2010 đã huy động được hơn 17,8 tỷ USD.
• Enel: Là công ty hoạt động tại lĩnh vực gas và điện ở Châu Âu và Châu Mỹ. Vào ngày 1 tháng 11 năm 1999 công ty đã chào bán công khai cổ phiếu và huy động được gần 17,4 tỷ USD.
• Facebook: Được biết đến là mạng xã hội lớn nhất thế giới vào tháng 5 năm 2012 đã IPO và huy động được hơn 16 tỷ USD.
• Deutsche Telekom AG: Là một công ty viễn thông của Đức đã vào ngày 17 tháng 11 đã huy động được hơn 13 tỷ USD.

Phân biệt giữa IPO và ICO

ICO (tiếng anh là Initial Coin Offering) là Phát hành tiền ảo lần đầu. Đây là quá trình huy động vốn thông qua việc phát hành tiền điện tử trên thị trường kỹ thuật số của riêng mình.

Một số lượng nhất định token đã được mã hóa sau đó bán mã số token này cho khác nhà đầu tư khác nhau thường được các công ty phát hành.

Không như IPO phải niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán, ICO lại bán các token để có thể gây quỹ cho công ty. Còn hơn thế ICO có thể được khởi động bất cứ khi nào và ai cũng có thể tham gia. Tuy nhiên điều này là một yếu tố rủi ro cho các nhà đầu tư.

Rủi ro khi thực hiện IPO

Theo nhận định của các chuyên gia thì việc phát hành cổ phiếu chính thức sẽ giúp Công ty gia tăng được nguồn vốn đáng kể. Tuy nhiên điều này cũng có những khó khăn như chi phí đưa cổ phiếu Công ty lên sàn rất cao. Đối với những phương án sai sót thậm chí có thể khiến cho người đứng đầu Công ty bị mất đi quyền kiểm soát kinh doanh cũng như quyền điều hành của mình.

Cụ thể như sau:

• Đối với những bước đi của Công ty thì CEO, CFO và các thành viên Ban Giám Đốc cần chịu trách nhiệm nhiều hơn và phải đảm bảo hiểu rõ các quy định, luật phá Chính Phủ ban hành.
• Đối với những chi phí thủ tục kế toán, hành chính thì sẽ tăng lên từ 3 đến 4 lần khi được niêm yết trên sàn chứng khoán. Vì vật cần đảm bảo kiểm soát để tránh việc phát sinh chi phí ảnh hưởng đến nguồn thu của công ty.
• Đối với việc tính toán hướng phát triển cần cân nhắc đến những tác động và ảnh hưởng theo các chính sách của Chính Phủ khiến các hoạt động mua bán Cổ Phiếu của Công ty bị thay đổi liên tục.
• Phải thường xuyên cập nhật tình hình hoạt động của các Công ty tài chính cho xã hội và đặc biệt là các cổ đông.
• Luôn bị áp lực đối với việc duy trì tốc độ tăng trưởng.
• Mọi quyết định cần có sự chấp thuận của Hội đồng quản trị. Không những vậy còn có nguy cơ dễ dàng bị mất quyền kiểm soát.

Có nên mua cố phiếu IPO không?

Khi thực hiện IPO thì bạn cần biết Công ty đều có số cổ phiếu với ưu điểm, nhược điểm cũng như tiềm năng phát triển khác nhau. Bởi vậy nên việc đưa ra lời khuyên có nên mua cổ phiếu IPO không có thể sẽ không chính xác trong từng trường hơp. Vì vậy chỉ có thể liệt kê những yếu tố mà bạn cần chú ý khi quyết định đầu tư vào IPO. Cụ thể như sau:

• Nhìn nhận và nghiên cứu một cách khách quan: Bạn nên thu thập thông tin một cách kỹ lưỡng cũng như xem xét sự phân tích của các chuyên gia về tình hình của Công ty mà mình đang nhắm đến. Từ đó bạn mới có thể biết rằng việc đầu tư của mình có hoàn toàn đúng đắn hay lại nhìn thấy được kẽ hở sau lớp áo giáp hoàn hảo của Công ty tư nhần nào đó.
• Lựa chọn Công ty có các nhà môi giới mạnh: Thay vì lựa chọn một công ty với đơn vị nhỏ thì bạn nên chọn một Công ty có sự bảo lãnh vững chắc.
• Nhìn vào bản báo cáo bạch:Nếu bạn đã quyết tâm đầu tư tài chính vào công ty đó thì hiển nhiên bạn phải xem xét tình hình tài chính của nó. Vì vậy việc đọc và nghiên cứu bản báo cáo bạch thật sự quan trọng để tìm ra những cơ hội và rủi ro.
• Hãy thật thận trọng: Khi mua cổ phiếu của bất kỳ công ty nào hiện nay bạn hãy luôn cảnh giác và tạo một phương án đề phòng cho mình nhé.

Qua bài viết hy vọng bạn đã hiểu rõ và có thể trả lời câu hỏi “IPO là gì”. Bạn nên biết IPO có thể coi là một chiến lược rút lui khi đầu tư vào một công ty mới toanh của những nhà sáng lập công ty và các nhà đầu tư mạo hiểm.r

Tham khảo

1. https://www.investopedia.com/terms/i/ipo.asp

2. https://smallbusiness.chron.com/ipo-mean-business-24761.html

3. https://economictimes.indiatimes.com/definition/ipo

4. https://en.wikipedia.org/wiki/Initial_public_offering

5. https://www.learningmarkets.com/how-does-an-ipo-work/